Hoe spant u uw doek correct op een spieraam?

Het doek op een spieraam spannen – zo eenvoudig is het

Steeds opnieuw vragen ons klanten: „Hoe kan ik mijn motief op een spieraam spannen?“. Elk motief en elk doek is anders – bij een olieverfschilderij moet u bij het opspannen op andere dingen letten dan bij een bedrukt stuk stof of een Diamond Painting motief.

In ons artikel geven we handige tips over hoe u het beste kunt inspelen op de individuele behoeften van uw motief. We vertellen u ook welk gereedschap u nodig hebt voor het opspannen. Dankzij onze instructies in 5 stappen en tips van onze experts hebt u uw doek binnen 15 minuten opgespannen.

Lees verder voor nuttige tips.

Ontdek nu alle spieramen

Waarom moet ik het doek op een spieraam spannen?

Conventionele fotolijsten zijn ongeschikt om een stuk stof of een doek in te lijsten en aan de muur te hangen. Dit komt omdat de stof niet in de lijst blijft zitten zoals een motief op papier. Het materiaal is te zacht en zou zelfs in een stevige lijst achter glas wegglijden en in elkaar zakken. Daarom spant u uw schilderij best op een spieraam voordat u het inlijst – dit is de enige manier waarop het canvasdoek strak blijft zitten. Dit geldt net zo goed voor schilderijen als voor doeken, stoffen, bedrukte doeken en Diamond Painting motieven.

Natuurlijk kan het doek zijn strakheid verliezen, zelfs in een professioneel spieraam, maar dankzij kleine houten wiggen kunt u het steeds opnieuw spannen. Bovendien is een professioneel spieraam zo ontworpen dat u het na een paar jaar kunt vervangen zonder het doek te beschadigen. De spielatten worden in elkaar geschoven met een tand- en groefsysteem en zijn niet gelijmd of geniet.

Hebt u het profiel van een spielat al eens goed bekeken? Dan is het u misschien opgevallen dat de buitenzijden van de spielatten een bolling hebben, waardoor het doek niet direct op het profiel ligt, maar iets verhoogd is. Dit voorkomt dat er een rand in het doek ontstaat. De bolling heeft nog een voordeel voor diegenen die het doek na het opspannen willen beschilderen: de rand van de binnenkant van de lat is niet zichtbaar tijdens het schilderen.

Handig om te weten: in plaats van een bolling hebben sommige spielatten ook een naar binnen afgeschuind profiel. Het opspannen van het doek op een spieraam is dus niet alleen nodig als u uw schilderij aan de muur wilt hangen. Een professionele lijstconstructie is ook een duurzame oplossing omdat u deze op elk moment kunt vervangen en het doek opgerold kunt transporteren en opnieuw kunt opspannen.

De aard van het gebruikte doek

Als u hebt besloten dat u uw schilderij op een spieraam wilt spannen, kunt u kijken van welk materiaal het doek (de schildersdoek) is gemaakt. Veelvoorkomende schildersdoeken zijn:

• hennepvezels (vooral gebruikt voor olieverfschilderijen).
• katoenvezels en linnen (voor olie- en acrylschilderijen).
• synthetische vezels zoals polyester of nylon

Natuurlijke vezels zoals hennep- en katoenvezels zien er erg mooi uit en voelen erg prettig aan. Net als hout reageren ze sterker op temperatuurveranderingen, absorberen ze vocht en geven ze dit ook weer af. Deze schildersdoeken moeten daarom vaker worden nagespannen. Synthetische vezels zijn visueel minder mooi en ze voelen stug aan. Anderzijds zijn polyester en nylon doeken beter bestand tegen aantasting door insecten of schimmels en zijn ze scheurvaster. De ervaring leert dat ze gemakkelijker kunnen worden opgespannen omdat u eraan kunt trekken zonder dat het doek scheurt. Nadat u een beslissing hebt genomen over de aard van het schildersdoek, kunt u beginnen met het opspannen ervan.

Het doek opspannen – voorbereiding en gereedschap

U kunt het doek het beste opspannen op een grote en schone tafel, die u desgewenst ook kunt afdekken met een zacht en schoon stuk stof. Voor het opspannen van het doek hebt u ook het volgende nodig:

• een handtacker die geschikt is voor hout
• een spantang
• een kleine hamer
• natuurlijk het doek en het bijbehorende spieraam

Voordat u begint met het opspannen van het doek, schuurt u het hele spieraam glad met schuurpapier en maakt u de randen van de verstekhoeken voorzichtig rond.

Tip AllesLijsten.nl: gebruik geen nietjes met fijne draad die voor papier worden gebruikt.

In plaats daarvan hebt u bredere nietjes nodig, die u in speciaalzaken kunt kopen. Hebt u alles klaarliggen en het spieraam voorbereid? Dan bent u klaar voor de eerste stap van onze handleiding: het doek op een spieraam spannen.

Stap 1: Doek en spieraam klaarleggen

Om het doek op het spieraam te spannen, rolt u het eerst uit op een schone en vlakke ondergrond met het motief of de kant die u wilt schilderen naar beneden. Als u een ouder olieverfschilderij of een Diamond Painting motief hebt, kunt u het beter beschermen door er een zachte doek onder te leggen.

Plaats vervolgens het spieraam met de bolling of het afgeschuinde profiel naar beneden in het midden van het doek. Het doek moet aan de vier zijden ongeveer 4 tot 6 cm gelijkmatig overhangen, zodat u het comfortabel kunt omslaan en op het spieraam kunt spannen.

Hoeveel overhang u nodig hebt hangt af van de hoogte van het spieraamprofiel: een standaard spieraam heeft een profielhoogte van 1,8 cm, waarvoor 4 cm overhang aan elke kant voldoende is. Voor een galerie spieraam, dat een profielhoogte van 4,2 cm heeft, is 6 cm aan elke kant beter.

Stap 2: Het doek vastnieten

Schiet vervolgens ook hier een nietje in het midden van de spielat. Het doek zit nu vast en kan niet meer verschuiven. Niet vervolgens de overige twee spielatten, ook in het midden, elk met een nietje vast. Nu kunt u controleren of het doek genoeg spanning heeft. Nadat u de eerste vier nietjes hebt geplaatst, verschijnt er een ruitvormige golf op het doek.

De stof is strak genoeg en u kunt doorgaan. Ga door volgens hetzelfde principe, d.w.z. schiet steeds één nietje in het spieraam en ga dan verder aan de andere kant. Werk van binnen naar buiten, stukje voor stukje, tot u de verstekhoeken hebt bereikt. 4 cm tussen de nietjes is een goede afstand voor middelgrote spieramen; ze mogen niet te dicht bij elkaar zitten, maar ook niet te ver uit elkaar.

Tip AllesLijsten.nl: schiet de nietjes schuin ten opzichte van de stofvezels in het doek. Dit voorkomt dat de stof scheurt als u hem later opnieuw opspant. Nu hebt u nog de vier hoeken van het doek over, die u ook moet omvouwen en vastnieten. In stap 3 leggen we uit hoe dat werkt.

Stap 3: Het doek aan de hoeken omvouwen

U moet hier heel nauwkeurig te werk gaan, want slecht gevouwen doeken zien er niet alleen lelijk uit, ze passen misschien ook niet goed in de lijst. Plooi eerst de hoeken en vouw ze dan om (zie foto).

Het doek omvouwen

Bij het omvouwen kan de spantang goede diensten bewijzen.

Loopt de gevouwen rand van de stof parallel met de rand van het profiel? Perfect, zet het geheel nu vast met twee of drie nietjes (naast de versteksleuf).

Nu volgen nog de stappen 4 en 5 van onze handleiding „Het doek op een spieraam spannen“, maar het moeilijkste deel is al achter de rug.

Stap 4: De wiggen in het spieraam steken

Professionele spielatten hebben al een kleine gleuf in de verstekhoeken waar de wiggen kunnen worden ingestoken, gebruik de kleine hamer om ze voorzichtig op hun plaats te tikken. Terwijl u dit doet, zorgt u ervoor dat het doek mooi haaks blijft zodat het later in een lijst past. Duw de wiggen er ook niet te diep in, want de spanningscompensatie kan niet ongedaan worden gemaakt.

Tip: hebt u het doek opgespannen, maar zit het niet echt strak op het spieraam? Bevochtig het dan na het opspannen gelijkmatig van achteren met een spons en wacht tot het doek weer droog is. Pas als het droog is, steekt u de wiggen in de lijstprofielen.

Stap 5: Een laatste controle van het doek

Aan welke twee kwaliteitskenmerken kunt u een goed opgespannen doek herkennen?

Om te weten of het doek strak genoeg gespannen is, doet u het beste een „trommeltest“ (zo noemen onze experts het). Een strak doek maakt een dof geluid als u erop tikt. Alle muziekliefhebbers moeten echter proberen zich een beetje te beheersen. Klop er niet te hard en te stevig op; u wilt het doek toch schilderen en niet misbruiken als muziekinstrument.

Een goed opgespannen doek ziet er ook van achteren goed uit: in het beste geval moet er nog wat hout van de spielatten zichtbaar zijn, ongeveer 1 tot 1,5 cm rondom.

Het doek is op het spieraam gespannen. Hoe gaat het nu verder?

Klaar! We hopen dat de instructies in 5 stappen u helpen om het doek snel en zonder problemen op het spieraam te spannen.

Als u de afzonderlijke stappen volgt en over de juiste uitrusting beschikt, hebt u in slechts 15 minuten een gelijkmatig opgespannen doek op een spieraam met een rechte hoek. Het enige wat nu nog ontbreekt is een mooie lijst om uw werk mooi aan de muur te presenteren. In ons artikel „Hoe kan ik een doek inlijsten?“ vindt u praktische tips en inspiratie.

Het team van AllesLijsten.nl wenst u veel plezier met uw motief op canvas!